7.SINIF 5.ÜNİTE IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ
IŞIK:
* Doğrusal yolla yayılır.
* Işık hızı 300 000 km/s dir.
*Beyaz ışık tüm renk ışınları içerir.
*Işık bir engelle karşılaşırsa:
– Saydam cisimlerin içinden geçebilir, saydam cisim tarafından kırılmaya uğrayabilir.
– Cisimler tarafından yansıtılabilir.
– Cisimler tarafından soğrulabilir.
1- Işığın Soğurulması
Işığın madde tarafından tutulmasına ışığın soğurulması denir.
Işığın madde tarafından soğurulması maddenin sıcaklığını artırır.
Güneşli yaz aylarında genellikle açık renkli giysiler, kış aylarında ise genellikle koyu renkli giysiler giyilir. Bunun sebebi koyu renkli giysilerin ışığı açık renkli giysilere göre daha fazla soğurmasıdır.
1.2 Renklerin Oluşumu
Görme olayının gerçekleşmesi için cisimlerin üzerine düşen ışığın cisimden yansıyarak göze kadar ulaşması gerekir.
Beyaz ışığı bir prizmadan geçirdiğinizde kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renkleri görebilirsiniz.
Tüm renkleri içeren ışık ışınları, su damlarının içinden geçtiğinde içerdiği renkleri yansıtır. Böylece renkleri kırmızıdan mora doğru sıralanan gökkuşağı oluşur.
Ana ışık renkleri : KIRMIZI , MAVİ ve YEŞİL dir.
Üç ana renk bir noktada buluşursa beyaz ışık oluşur.
ARA RENKLERİN OLUŞUMU:
Kırmızı + Yeşil = Sarı (KıYaS)
Mavi + Kırmızı : Magenta (MaKaM)
Yeşil + Mavi = Cyan (YaMaC)
Cisimlerin Işık Altında Görünmeleri:
1.3 Güneş Enerjisinin Kullanım Alanları
Güneş canlıların temel enerji kaynağıdır.
Güneş’te meydana gelen bazı olaylar sonucunda açığa çıkarak ışık ışınlarıyla yeryüzüne ulaşan enerji güneş enerjisi olarak adlandırılır.
Işığın bir enerji çeşidi olması ve diğer enerji çeşitlerine dönüştürülebilmesi güneş enerjisinden çeşitli alanlarda faydalanılabileceği fikrini geliştirmiştir.
Güneş enerjisi başta ısı, elektrik ve hareket enerjisine dönüştürülebilmektedir. Güneş enerjisi ile çalışabilen pek çok teknolojik araç geliştirilmiştir.
Güneş panelleri – ısı enerjisi ile suları ısıtır
Güneş Pilleri– Işık enerjisini elektrik enerjisine çevirir.
Güneş ocakları– ışınları tek noktada toplayarak yemek pişirmede kullanılır.
Güneş Enerjisi Baca Santralleri– Güneş ocakları gibi ışığı kuledeki metal kürede toplar. Kürenin ısınmasıyla kule içinde yapay rüzgar oluşur. Oluşan rüzgar ile elektrik üretilir.
Radyometre – Işık enerjisi hareket enerjisine dönüşür
Fotosentez ile ışık enerjisi bitkiler tarafından besinlerde kimyasal bağ enerjisi olarak depolanır.
2. Aynalar
2.1 Aynalar ve Aynaların Kullanım Alanları
Işığın tamamına yakınını düzgün olarak yansıtabilen yüzeylere ayna denir.
Aynalar metal yüzeylerin parlatılması veya cam levhaların kaplanmasıyla oluşur. Bu kaplama gümüş veya
alüminyum olabilir.
Aynalar yansıtıcı yüzeyine göre düz ayna ve küresel ayna olmak üzere ikiye ayrılır.
Düzlem (düz) Ayna:
Yansıtıcı yüzeyi düz olan ayna çeşidine düz ayna denir.
Düz aynalardaki görüntü ile cismin kendi görüntüsü aynıdır.
* Görüntü aynanın arkasında oluşur.
* Görüntü düzdür.
* Cismin aynaya olan uzaklığı ile görüntünün aynaya olan uzaklığı eşittir.
* Cismin boyu görüntünün boyuna eşittir.
* Cismin simetrisidir. Sağ el aynada sol el gibi görünür.
Küresel Ayna:
Yansıtıcı yüzeyi küresel olan ayna çeşidine küresel ayna denir.
Küresel aynalar tümsek ayna ve çukur ayna olmak üzere ikiye ayrılır.
Tümsek ayna: Olduğundan daha geniş bir alanı görmek amacıyla kullanılan ayna çeşididir.
Tümsek aynalar geniş açılı bir görüş sağlar.
* Görüntü daima cisimden küçüktür.
* Cisim aynadan uzaklaştıkça görüntünün boyu kısalır.
* Görüntü düzdür.
Tümsek ve yansıtıcı bir yüzeye gönderilen paralel ışın demetleri yüzeyde yansıdıktan sonra ışınların uzantıları ortak bir noktadan geçer. Bu noktaya odak noktası denir. Yansıyan ışın demetlerinin uzantılarını aynanın arkasında bir noktada kesişecek şekilde yansıtan aynalara ise tümsek ayna denir.
Otomobillerin yan aynalarında geniş bir görüntü sağlamak, otoparktaki kavşaklarda karşıdan gelen arabayı görebilmek, mağaza ve marketlerde güvenlik amaçlı geniş bir alanı görüntülemek için kullanılır.
Çukur ayna: Cismi olduğundan büyük gösteren ayna çeşididir.
El feneri, araba farı, makyaj aynası, aynalı teleskop ve diş hekimlerinin ağız içi muayenede kullandığı aletlerin yapımında çukur aynalar kullanılır.
Görüntü cismin aynaya olan konumuna göre farklılık gösterir.
* Cismin görüntüsü, ters ve cisimden küçük olabilir.
* Cismin görüntüsü, ters ve cismin boyu ile aynı olabilir.
* Cismin görüntüsü, ters ve cisimden büyük olabilir.
* Cismin görüntüsü, düz ve cisimden büyük olabilir.
Çukur ve yansıtıcı bir yüzeye gönderilen paralel ışın demetleri yüzeyde yansıdıktan sonra ortak bir noktadan geçer. Bu noktaya odak noktası denir. Işın demetlerini bir noktada kesişecek şekilde yansıtan aynalara ise çukur ayna denir.