MUTASYON

DNA’da bulunan nükleotidler belirli bir düzen içerisindedir.

Ancak bazı durumlarda DNA ya da kromozom yapısında veya kromozom sayısında değişmeler yaşanabilir.

Bu durum, canlının genetik yapısında değişiklik meydana getirmektedir. Bu şekilde canlının genetik yapısında meydana gelen değişmelere mutasyon adı verilir.

*Üreme hücrelerinde görülen mutasyonlar, gelecek nesle aktarılabildiğinden kalıtsaldır

* Vücut hücrelerinde görülen mutasyonlar, yavru hücrelere aktarılmadıkları

için kalıtsal değildir

Mutasyona Örnekler

1- Van kedisinin göz renklerinin farklı olması.

2- Keçilerde dört boynuzluluk.

3- Üç ayaklı tavuklar.

4- Sağırlık

5- Dilsizlik

6- Hemofili

7- Altıparmaklılık

8- Eksik parmaklılık

9- Kısa parmaklılık

10- Doğum lekesi.

11- Tavşan dudaklılık.

12- Akciğer kanseri.

13- Orak hücreli anemi.

14- Yapışık ikizlilik.

15- Eksik organlı doğum.

16- Albinoluk : Vücutta renk pigmenti üretilememesi.

17- Mongolizm (Down Sendromu) : 47 kromozomlu olma durumudur.

18-Tüm Kanser türleri

KALITSAL HASTALIKLAR

MODİFİKASYON

Çevre şartlarının etkisiyle canlının sadece dış görünüşünü yani fenotipini belirleyen genlerinin görevinin (işlevinin) ve çalışma şeklinin değişmesi sonucu oluşan meydana gelen fakat kalıtsal olmayan değişikliklere modifikasyon denir

Modifikasyona Örnekler

(Çevre Şartlarının Canlı Özelliklerindeki Değişmelere Etkisi İle İlgili Örnekler):

1- Spor yapan insanların, demircinin kaslarının gelişmesi. (Modifikasyon kalıtsal olsaydı bunların çocukları da güçlü kaslara sahip olurdu).

2- Trafik kazalarında insanların sakatlanması. (Modifikasyon kalıtsal olsaydı bunların çocukları da sakat doğardı).

3- Aynı özellikteki yeni doğmuş iki kedi yavrusundan iyi besleneni iyi gelişir, beslenmeyen kedi cılız kalır, gelişemez.

4- Aynı özellikteki (genotipteki) iki bitkiden ışıklı ortamda bulunan iyi gelişir, karanlık ortamda bulunan az gelişir veya ölür.

5- Güneş etkisiyle tenin bronzlaşması (kışın bronzlaşmanın ortadan kalkması). (Modifikasyon kalıtsal olsaydı çocukları da bronz tenli olurdu).

6- Bitkilerin ışıklı ortamda klorofil oluşturması, karanlık ortamda oluşturamaması.

7- Bir kovandaki arı larvalarından (dişi arılardan) hepsi aynı özelliktedir. Bu arı larvalarından arı sütü ve bal ile beslenenler kraliçe arı, polenle beslenenler işçi arı olur.

8- Aynı genotipe sahip tek yumurta ikizleri farklı ortamlarda büyütülürse kültür, iklim, beslenme şartları nedeniyle bu ikizlerin vücut özellikleri, zekâ ve kültür düzeyleri ile davranış ve kişilikleri farklı olur.

9- Çuha bitkisi 25–35 ⁰C lik sıcaklıkta beyaz çiçek, 15–25 ⁰C lik sıcaklıkta kırmızı çiçek açar, çiçekleri kırmızı olur. (Beyaz ve kırmızı çiçeklerden elde edilen tohumların yarısı sıcak, yarısı soğuk serada yetiştirilirse, sıcak serada yetiştirilenler beyaz, soğuk serada yetiştirilenler kırmızı çiçek açar).

10- Sirke sineğinin kanadı 16 ⁰C lik sıcaklıkta düz, 25 ⁰C lik sıcaklıkta kıvrık olur. (Kıvrık kanatlı sinek 16 0C de tutulursa kanadı düzleşir

ADAPTASYON

Canlıların, belirli çevre koşullarında yaşama ve üreme şansını artıran kalıtsal özellikler kazanmasına adaptasyon denir.

Aynı yaşam ortamında farklı organizmalar benzer adaptasyonlar geliştirmişlerdir.

Örneğin çöl ekosisteminde bulunan canlılar, bünyelerinde su tutarak çöl ortamına adaptasyon

gösterir

Çölde bulunan bitkilerin yaprakları çok  küçük hatta kaktüste olduğu gibi diken şeklindedir. Böylece buharlaşmayı azaltarak yapraklardaki su kaybı önlenmektedir.

Adaptasyona Örnekler

1- Bukalemunun bulunduğu ortama ve duruma göre renk değiştirmesi.

2- Kurbağanın sinek yakalayabilmek için uzun dilli olması.

3- Karanlık ortamda kalan yarasanın sese karşı duyarlı olması. (Gözlerini az kullandığı için iyi görememesi).

4- Kaplanın ve aslanın keskin dişlerinin ve pençelerinin olması.

5- Ördek ve kazların suda yüzebilmek için ayak parmaklarının arasında perde bulunması.

6- Kartal, şahin ve atmaca gibi yırtıcı kuşların gaga ve pençe yapılarının avlarını yakalayacak ve parçalayacak şekilde olması.

7- Kurbağaların nemli derilerinin olması ve ayak parmaklarının arasında perdelerinin bulunması.

8- Yunusların vücutlarında yağ depo edebilmeleri.

9- Zebraların çizgili görünümleri.

10- Arıların renkleri.

11- Örümceklerin ağ örebilmeleri.

12- Fillerin uzun hortumlarının ve kulaklarının olması.

13- Yılanların yaşadıkları ortama uygun renkte olması.

14- Deve kuşlarının hızlı koşabilmek için uzun ve güçlü bacaklarının olması.

15- Kutup ayılarının boz ayıdan farklı olarak bacaklarının kısa, karda rahat yürüyebilmek için ayaklarının geniş tabanlı ve soğuktan korunmak için kalın yağ tabakasına sahip olması.

16- Penguenlerin ayak parmaklarının arasındaki perdeleri hızlı yürümelerini, deri altında depolanan yağ ise soğuk ortamlarda vücut sıcaklığının korunmasını sağlar.

17- Çöl ikliminde yaşayan develerin uzun kirpiklerinin olması (kirpikleri birbirine geçer ve kum, toz ve kirin girmesini önler), hörgüçlerinde yağ depolaması(susuzluğa karşı)  ve kulaklarının kıllı olması.

18- Sıcak bölgelerde yaşayan memeli ve kuşların, soğuk bölgelerde yaşayan türlerine göre daha iri vücutlu olmaları.

19- Sıcak bölgelerde yaşayan tilki, fare ve tavşanların ısı kaybını arttırarak vücut sıcaklığını koruması için kulak ve kuyrukların uzun, vücut yüzeylerinin geniş olması.

20- Kutuplarda yaşayan ayı, tilki ve tavşanların beyaz renkli, geniş ayaklı ve kalın tüylü ve kalın yağ tabakasına sahip olması.

 Doğal Seçilim

Canlıların, doğadaki yaşama şartlarına adaptasyon gösterenlerin hayatta kalmasına, gösteremeyenlerin ise yok olmasına doğal seçilim denir.

Her canlı kendi türüne göre farklı kalıtsal özelliklere sahiptir. Bu kalıtsal çeşitliliğe varyasyon  denir

Yapay Seçilim

İnsanlar tarafından canlılar arasındaki üstün organizmaların seçilerek üretilmesine ve bunların kontrollü   olarak geliştirilmesine yapay seçilim denir

İstenilen özelliklere sahip olan canlıların seçilip eşleştirilmesi ile istenilen özellikleri taşıyan yeni bireylerin elde edilmesine geleneksel ıslah denir.

BİYOTEKNOLOJİ

Genetik mühendisliği,

DNA üzerinde yapılan değişikliklerle ilgilidir.

Yani istenilen genlerin seçilmesi, çoğaltılması, farklı canlılara ait genlerin birleştirilmesi, bir genin başka canlıdan farklı bir canlıya aktarılması ile ilgilenir.

Biyoteknoloji ise genetik mühendisliği çalışmaları sonucunda oluşan yapıdan, endüstri yolu ile farklı ürünler elde edilmesi anlamına gelir.

Genetik mühendisleri tarafından DNA’nın bir bölümündeki geni başka bir canlıya aktarılmasına gen aktarımı denir.

Gen aktarımı yapılarak biyoteknolojik  yöntemler ile bazı antibiyotikler veya hormonlar üretilebilmektedir.

Zararlı genleri etkisiz hâle getirmek ve tedavi etmek amacı ile tedavi edici genlerin hastalara aktarılmasına   gen tedavisi denir.

Seçilen bir canlının ya da bir özelliğin birçok kopyasının üretilmesine klonlama adı verilir.