8.Sınıf FEN BİLİMLERİ 2.ÜNİTE DNA VE GENETİK KOD KONU ÖZETİ

2.ÜNİTE DNA VE GENETİK KOD
*Çekirdek her canlı hücrede bulunmaz. Bu tür hücrelere prokaryot(ilkel) hücre denir. Bakteri ve virüsler…
* Çekirdek bulunduran hücrelere ise gelişmiş hücre yani ökaryot hücre denir. Bakteri virüs dışındaki canlı grupları…
- DNA bölünme sürecinde kısalıp kalınlaşır ve etrafına bazı özel proteinler eklenerek kromatinlere, kromatinler de yoğunlaşıp, kısalıp kalınlaşarak kromozomlara dönüşür.
- Kromozomlar, kalıtsal özellikleri taşıyan ve hücre bölünmesi başlangıcında oluşan yapılardır
- Kromozomların yapısındaki DNA içerir.
- Her canlı türünün kendine has kromozom sayısı vardır. İnsan 46, eğrelti 500…
- Farklı canlı türleri aynı kromozom sayısına sahip olabilir.
İnsan 46, Moli balığı 46, Kurtbağrı(ligustrum) 46
BİLGİ NOTLARI:
Kromozom sayısına bakılarak canlıların gelişmişlik düzeyi belirlenemez.
Gelişmişlik DNA daki nükleotitlerin sayı ve dizilimlerine göre belirlenir.
DNA (Deoksiribo Nükleik Asit):
- DNA, hücrenin yönetici molekülüdür ve yaşamsal faaliyetleri (solunum, beslenme, üreme) yönetir
- Çift zincirli sarmal bir yapıda olan DNA üzerinde, genetik bilgileri taşıyan genler bulunur.
- Genler, DNA’nın canlıya özgü tüm kalıtsal özelliklerinin şifrelendiği ve bu özelliklerin taşındığı bölümüdür
- Hücre bölünme öncesi kendini eşlerGEN:
- DNA nın görev birimidir.
- 1000-1500 nükleotitten oluşmuştur.
- Her bir karakterin oluşumundan genler sorumludur.
Her bir özelik anne ve babadan aktarılan gen çifti tarafından kontrol edilir.
NÜKLEOTİT:
- DNA nın yapı birimidir.
- En küçük kalıtım maddesidir.
- Bir nükleotit, azotlu bir organik baz, deoksiriboz şekeri ve fosfat grubundan oluşur.
- Taşıdığı baza göre adlandırılır.
- DNA YAPISI VE KENDİNİ EŞLEMESİ:
- *DNA’yı oluşturan nükleotidler, belirli bir düzene göre karşılıklı olarak bulunmaktadır.*DNA’da adenin nükleotidinin karşısında timin, guanin nükleotidinin karşısında ise sitozin nükleotidi bulunur.*Aynı şekilde, timin nükleotidinin karşısında adenin nükleotidi, sitozin nükleotidinin karşısında ise guanin nükleotidi bulunur
* Adenin ile Timin arasında ikili, guanin ile sitozin arasında üçlü zayıf hidrojen bağı bulunur.
* Nükleotidlerin DNA’lar üzerindeki sayı, sıra veya dizilimi canlıdan canlıya farklılık gösterir. DNA’nın yapısındaki bu değişmeler, canlıların birbirine akraba olup olmadıkları hakkında bilgi vermektedir.
* Nükleotidlerin dizilimindeki benzerlikler ne kadar fazla ise o canlıların akraba olma olasılığı da o kadar fazladır.
Tüm canlılarda adenin, guanin, timin ve sitozin olmak üzere 4 çeşit nükleotit bulunur.
- DNA’nın Kedini Eşlemesi:
1-DNA, çift sarmal yapıda olduğu için kendini eşleyeceği zaman enzimler yardımıyla karşılıklı nükleotidler arasındaki bağları birbirinden ayrılır.
2-DNA, bir fermuar gibi açılır. 5-Böylece başlangıçtaki DNA ile nükleotid dizilimi aynı olan iki yeni DNA molekülü oluşur.
4. Nükleotitler arası yeni bağlar kurulur. 3-Açılan uçlara, sitoplazmada serbest hâlde bulunan uygun tamamlayıcı nükleotidler gelir.
Bilgi Notu:
* Oluşan DNA lardaki ipliklerden bir tanesi eski, diğeri yeni ipliktir.
* 1.Eski iplik 2.yeni ipliği, 2.eski iplik 1.yeni ipliği sentezler
* DNA eşlemesi sırasında hatalar oluşabilir.Onarılamayan hatalar genetik sorunlara yol açabilir.