5.SINIF FEN BİLİMLERİ 1.ÜNİTE 1. ÜNİTE GÜNEŞ, DÜNYA VE AY
1. 1. GÜNEŞ’İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
Galileo (Galile) kendi yaptığı teleskopla Güneş’in yüzeyini incelemiş ve Güneş yüzeyindeki kısmen daha soğuk olan bölgelerin yani Güneş lekelerinin hareket ettiğini fark etmiştir. Bunun sonucu olarak da Güneş’in kendi ekseni etrafında döndüğü keşfedilmiştir.
Güneş’in yapısı da Dünya’nınki gibi katmanlı hâldedir.
Güneş’in katmanlarını, iç katmanlar ve Güneş atmosferi olarak gruplandırabiliriz.
Güneş’in çapı, yaklaşık olarak 1 391 400 km uzunluğundadır. Dünya küresinin çapı da yaklaşık olarak 12 742 km’dir. Yani Güneş’in çapı, Dünya’nın çapından yaklaşık 109 kat daha büyüktür.
1.2. AY’IN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
Gezegenlerin etrafında dolanan gök cisimlerine uydu denir. Bazı geceler gökyüzünde tüm güzelliği ile gözlemlediğimiz Ay, Dünya’nın tek uydusudur. Ay, bir ışık kaynağı değildir.
Ay, Dünya’dan küçük, küre şeklinde bir gök cismidir. Ay’ın Dünya’dan daha küçük olması, çekim kuvvetini
etkiler. Ay’ın çekim etkisi, Dünya’nın yaklaşık altıda biridir.
Ay, Dünya etrafında dolandığı gibi kendi ekseni etrafında da döner. Ay’ın kendi etrafındaki bir tam dönüşü ile Dünya etrafındaki dolanım süresi eşittir. Yani yaklaşık 27 gündür. Ay’ın dönme ve dolanma hareketinin eşit olması sebebiyle Ay’ın Dünya’ya bakan yüzeyi hiç değişmemektedir.
Ay, Dünya’ya en yakın gök cismidir. Ay’ın Dünya’ya uzaklığı, yaklaşık 384 400 km’dir.
1.3. AY’IN HAREKETLERİ VE EVRELERİ
Gökyüzünde Ay’ın bu durumuna Ay’ın evreleri denir. Aslında Güneş, her zaman Ay’ın yarısını aydınlatır. Ancak Ay, Dünya etrafında her gün farklı bir konumda yer aldığı için farklı şekillerde görülür.